De zegen en de vloek van echtscheiding (2012)
Het scheelde maar weinig of de scriptieprijs 2011-2012 was gewonnen door Marie-Louise Wijne met Understanding after Forever.Uit deze scriptie blijkt dat mensen die een echtscheiding achter de rug hebben voor zichzelf en voor hun omgeving een gloednieuw, samenhangend en overtuigend verhaal moeten construeren over hoe hun thans beëindigde relatie ontstond, verliep en strandde. Een interessante uitkomst is dat het ‘narratief’ van de verlatene fundamenteel verschilt van het verhaal van degene die het initiatief tot de breuk nam. Al lezend vroeg ik me af of mensen die de echtscheiding van hun eigen ouders bewust hebben meegemaakt zelf meer hun best zullen doen om een scheiding te voorkomen. En is het waar dat mensen wier ouders niet zijn gescheiden, maar misschien met zijn tweeën niet zo erg gelukkig waren, sneller geneigd zullen zijn om een relatie die niet meer genoeg oplevert te beëindigen? Zou je deze hypothese willen onderzoeken, dan sta je meteen voor een probleem: wat gebeurt er in relaties waarbij de ene partner kind van gescheiden ouders is en de andere partner opgroeide in een conflictueus maar onontbonden huwelijk? De kans is groot dat degene die zelf uit een gebroken gezin komt de verlatene is, degene die tot het einde heeft geprobeerd om te lijmen wat er te lijmen viel. Als dat zo is, dan is er een groot verschil in hoe de partners de doorwerking van hun verleden ondergaan. Degene die vertrekt denkt: ‘Leuk is het niet, maar het is wel een zegen dat ik nu niet in de fout verval van mijn eigen ouders, die te laf waren om uiteen te gaan toen ze het niet leuk meer hadden.’ Degene die achterblijft beleeft het verleden als een vloek: ‘Eerst moest ik zien hoe mijn eigen ouders uiteen gingen; nu overkomt het mij zelf, terwijl ik toch echt alles op alles heb gezet om dit te voorkomen.’ Als er kinderen in het spel zijn is alles nog twee keer zo hevig. De ene is blij dat de kinderen niet meer het gekissebis van hun ouders hoeven aan te horen, de andere ziet bij de kinderen een verdriet dat door merg en been gaat, mede omdat eigen herinneringen mee-resoneren.
Dit alles laat zich onderzoeken. Mocht iemand zich geroepen voelen, dan bied ik een bescheiden sub-hypothese aan. Mensen uit een gebroken huwelijk, zeker als ze zelf ook een scheiding hebben meegemaakt, kijken met meer bewondering en warmte naar mensen die hun verbintenis levenslang in stand weten te houden dan degenen wier ouders bij elkaar bleven. Ze zullen met empathie de relatie meebeleven van oude vrienden die het leuk met elkaar blijven houden, een mensenleven lang. Zo zie ik Bas en Rineke.
‘De zegen en de vloek van echtscheiding.’ In: De Last van het verleden, Vriendenboek voor Rineke van Daalen. September 2012.